اختلال‌های تغذیه و خوردن
هرکسی به یک کودک دوساله که در حال خوردن ماکارونی است، نگاه کرده باشد، می‌داند که یاد دادن غذا خوردن به کودک کار ساده‌ای نیست. درواقع، مشکلات تغذیه و خوردن بخشی از رشد بیشتر کودکان طی یادگیری آن‌هاست. عادت‌های غذایی پردردسر و تمایل به چند غذای محدود و ایرادگیر بودن، از ویژگی‌های دوران کودکی است. (برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به لینک “بدغذایی کودکان” مراجعه نمایید)؛ اما آنچه به‌عنوان اختلال مطرح می‌شود متفاوت از این عادت‌های معمول کودکان است و نباید با تغذیه نامنظم که بخش بهنجار رشد اولیه است، اشتباه گرفته شود. اختلال‌های تغذیه و خوردن که در دوران نوزادی یا اوایل کودکی روی می‌دهند، یک طبقه کلی را تشکیل می‌دهند که شامل مشکلات متعدد و متفاوت رشدی و رفتاری همراه با خوردن هستند که در سنین پایین آغاز می‌شوند و روند رشد طبیعی کودک را دچار اختلال می‌کنند و تشخیص آن به عهده متخصصان کودک است.
در ادامه به معرفی چند اختلال شایع تغذیه و خوردن در دوران کودکی می‌پردازیم تا بیشتر با آن‌ها آشنا شوید.
-
اختلال‌های تغذیه و خوردن در نوزادی یا اوایل کودکی
این اختلال، عبارت است از کاهش محسوس در سرعت افزایش وزن نوزاد یا کودک خردسال و کندی یا توقف رشد هیجانی و اجتماعی و با کاهش ناگهانی یا سریع وزن اکتسابی و آشفتگی در نقاط عطف رشدی مشخص می‌شود. شروع این اختلال قبل از شش‌سالگی است و چنانچه زود تشخیص داده نشود، می‌تواند بر رشد و نمو کودک اثر بگذارد. این اختلال ممکن است به عقب‌ماندگی ذهنی یا جسمی و حتی مرگ منجر شود. معمولاً علت اختلال‌های تغذیه، محرومیت خانواده، فقر، بیکاری، انزوای اجتماعی و بیماری روانی والدین هست که باعث می‌شود کودک از تغذیه مناسب محروم گردد و از رشد بهنجار بازبماند. همچنین به دلیل ماهیت حیاتی رابطه مادر-کودک در مراحل اولیه دل‌بستگی، اختلال خوردن کودکان ممکن است نشانهٔ یک مشکل بنیادی در این مورد باشد. به همین ترتیب برنامه‌های درمانی شامل ارزیابی دقیق رفتار تغذیه و سایر شکل‌های تعامل والد-کودک، مانند لبخندها، صحبت کردن و از این قبیل است.
-
هرزه‌خواری (Pica)
هرزه‌خواری عبارت است از خوردن مواد غیرخوراکی مانند مو، حشرات، گِل و… که در میان کودکان خردسال و افراد مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی دیده می‌شود. نوزادان و کودکان نوپا به‌طورمعمول هر چیزی را به دهان می‌برند. زیرا در سال اول زندگی، چشیدن و بوییدن راه‌هایی برای کشف دنیای فیزیکی و محیط پیرامون است. این اختلال یکی از شایع‌ترین و خفیف‌ترین اختلال‌های تغذیه و خوردن است که در کودکان بسیار خردسال دیده می‌شود، هرچند اگر کودکی بیش از یک ماه، مواد غیرخوراکی بخورد، باید با متخصص کودک در میان بگذارید. نوباوگان و نوپایان مبتلا به هرزه‌خواری ممکن است درنتیجهٔ فقر محرک و نظارت ضعیف یا به علت کمبود آهن یا ویتامین‌ها به این اختلال مبتلا شده باشند. آن‌ها در معرض خطر بالا برای مسمومیت و مسدود شدن روده‌ای قرار دارند.
-
اختلال نشخوار
در این اختلال نشخوار ارادی و مکرر غذاهای خورده شده همراه با برون‌ریزی یا بلع مجدد، اما بدون حالت تهوع رخ می‌دهد؛ یعنی غذای قورت داده‌شده یا نیمه هضم شده را از معده به دهان می‌آورد و متفاوت از حالت تهوع است. اختلال نشخوار اکثراً در کودکان زیر یک سال و افراد عقب‌مانده ذهنی دیده می‌شود. علل اصلی اختلال نشخوار هنوز کاملاً مشخص نیست، اما عوامل مهمی نظیر بیماری جسمانی یا مشکلات روانی-اجتماعی مانند فقدان تحریک، غفلت، اضطراب و نیز نادیده گرفته شدن و بی‌توجهی والدین یا روابط نابهنجار بین مادر کودک می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش بسزایی داشته باشند. در بسیاری موارد، این اختلال خودبه‌خود از بین می‌رود، اما ممکن است به موارد بسیار شدید و خطرناک نیز تبدیل شود بنابراین توجه داشته باشید نشخوار مکرر ناشی از بیماری معده‌ای، روده‌ای یا بیماری‌های جسمانی نباشد. در صورت ادامه داشتن این علائم با پزشک کودک خود مشورت کنید.
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، اختلال‌های خوردن و رشد در اوایل کودکی، به‌شدت با کیفیت ضعیف دل‌بستگی مادر-کودک رابطه دارند، همچنین فقر، آشفتگی در خانواده و حمایت‌های اجتماعی محدود در سوءتغذیه و مشکلات رشدی نقش دارند که باعث دشواری در تغذیه و پرورش کودک می‌شود؛ بنابراین با مراجعه به‌موقع به متخصص کودک می‌توانید از آسیب‌های جبران‌ناپذیر ناشی از این اختلالات جلوگیری کنید.
نویسنده: نفیسه نکویی
برای آشنایی بیشتر با تغذیه مناسب کودک، به اپلیکیشن نی نی پا مراجعه کنید.
